Πολλοί ξένοι και Έλληνες αυτόπτες μάρτυρες περιγράφουν σκηνές φρίκης κατά τις μέρες της πυρκαϊάς και δίνουν στοιχεία για τους δράστες του εμπρησμού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο εμπρησμός ήταν προμελετημένος και οργανωμένος. Τούρκοι στρατιώτες μετέφεραν δοχεία με βενζίνη και πετρέλαιο ή έριχναν εμπρηστικές βόμβες.
Από τη φωτιά, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Χρ. Σολομωνίδη κάηκαν περίπου 4.000.000 τμ «από τη Μπελλαβίστα μέχρι Χατζηφράγκου,
κατ΄ ευθείαν γραμμή, δια του Γαλλικού νοσοκομείου και του Αγίου Ιωάννου μήκος 2.000 περίπου μέτρα. Προς το Τεπεντζήκι και το Σταυρό δια της εφαπτομένης των
συνοικιών Κιουπετζόγλου και Μορτάκια, πλέον των 2.000μ.
Από το Τεπεντζήκι μέχρι του Τελωνείου πλέον των 3.000μ. και από το Τελωνείο μέχρι της Μπελλαβίστας 1.000 περίπου μέτρα. Στον χώρον αυτόν εκάησαν περί τις
55.000 σπίτια, από τα οποία 43.000 ελληνικά, 10.000 αρμενικά και 2.000 ξένων υπηκόων. Επίσης απετεφρώθησαν 5.000 καταστήματα, τα περισσότερα των οποίων ήσαν
ελληνικά. Στην αποτεφρωθείσα έκταση υπολογίζεται ότι κατοικούσαν πλέον των 180.000 ατόμων, κατά μέγιστον ποσοστόν Έλληνες». Και προσθέτει: «Συγκεκριμένα εκάησαν:
Απετεφρώθησαν όλοι σχεδόν οι ορθόδοξοι ναοί, 117 σχολεία κοινοτικά και ιδιωτικά Ελλήνων και Αρμενίων,
το αρχαιολογικό και νομισματολογικό μουσείο της Ευαγγελικής Σχολής, και πλείστα όσα αγαθοεργά καθιδρύματα».
Ο G. Horton γράφει ότι ο συστηματικός εμπρησμός της πόλεως έγινε από τους στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ με το σκοπό να εξολοθρευθούν οι
Χριστιανοί της Μικράς Ασίας και να μην ξαναγυρίσουν ποτέ πια στην πατρίδα τους...
(ΠΗΓΗ Ι.Ε.Ε. ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜ. ΙΕ΄ ΣΕΛ 236-237 )